Definicja słownikowa nie uwzględnia wszystkich niuansów istoty podatnika zapisanych w Ordynacji podatkowej. Niby kwestia jest prosta: podatnik to osoba płacąca podatki. Obowiązkowi podatkowemu podlegają jednak osoby prawne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które na mocy ustawy podlegają obowiązkowi podatkowemu.
Podatnikami mogą być także osoby małoletnie osiągające dochód. Dochody dzieci można doliczyć do dochodów rodziców – dotyczy to przede wszystkim najmu nieruchomości należących do dzieci. Jeśli dziecko osiągnęło dochodu wskutek pracy własnej lub otrzymuje stypendia, może rozliczyć się imiennie.
Każdy podatnik ma swoje obowiązki i prawa. Do praw podatnika należą: prawo do zwrotu nadpłaconego podatku, prawo korekty zeznania podatkowego, prawo do ochrony danych, prawo do ulg w spłacie zobowiązań podatkowych, prawo do pisemnej interpretacji a także prawo do terminowego załatwianie spraw przez urząd.
Wśród obowiązków podatnika znajdują się: przestrzeganie terminowej płatności, przechowywanie dokumentacji podatkowej, zawiadamianie organu podatkowego o zmianie adresu a także stawianie się na wezwanie organu podatkowego. W przypadku kontroli podatkowej, podatnik jest również zobowiązany do udzielenia wyjaśnień wyznaczonym do tego organom podatkowym.
W ostatnim przypadku organ podatkowy należy do strony aktywnej. Stroną pasywną są osoby zobowiązane do zapłaty, a mogą to być: płatnik, podatnik i inkasent. Do obliczenia podatku zobowiązany jest płatnik. To na przykład pracodawca, płacący za pracownika podatki. W tym układzie pracownik pozostaje podatnikiem podatku dochodowego. Inkasent to z kolei osoba pobierająca należności od podatnika.
Do sytuacji, w których powstaje obowiązek podatkowy dochodzi wskutek sytuacji faktycznych, prawnych lub w konsekwencji zdarzeń określonych przez ustawy podatkowe. Słowem, nie byłoby podatnika, gdyby nie sytuacja, w której obowiązek podatkowy powstaje. To ustawy regulują na kim i kiedy obowiązek podatkowy ciąży. By sprawę jeszcze skomplikować, nie jest tak, że obowiązek podatkowy nie musi oznaczać, że na podmiocie ciąży obowiązek z a p ł a t y podatku. Obowiązek ten wynika ze zobowiązania podatkowego. Gdy nie określa tego ustawa, przyjmuje się, że zobowiązanie podatkowe powstaje w dniu, w którym zaistniało zdarzenie.
